ARTI DARI MARGA/FAM ORANG MINAHASA

Fam istilah orang minahasa adalah marga dalam bahasa melayu. Fam dipakai secara turun temurun oleh setiap keturunan baik pria maupun wanita. Fam atau marga mencerminkan karakter dari orang pertama yang diberikan fam tsb, misalnya sifat,tempat tinggal,ciri-ciri tubuh, pekerjaan dlsb. Fam berasal dari kata van,yaitu bahasa belanda. Di awal abad 19 fam sudah banyak dimiliki namun belum seantero tanah minahasa, Sebenarnya fam sudah ada sejak abad 17 namun penggunanya masih sedikit. Ditahun 1831 dua penginjil kristen protestan J.RIEDEL dan J.F.SCHWARZ tiba di langowan. Sebagai penginjil mereka mengabarkan kasih Kristus dan membaptis tiap orang yang mau menjadi anggota. Tiap person yang di baptis mendapat nama Alkitab dan nama yang berbau eropa seperti Johny,Ruth,Jantje,Sartje,Deny,Amos dlsb. saat pembaptisan tiap person diberi sebuah marga atau fam yang diambil dari nama ayah yang dahulunya masih sebuah nama misal tilaar,giroth,rindo-rindo,rumagit,tanor. sebab itu sampai saat ini banyak orang manado yang bernama import namun bermarga minahasa kuno. berikut ini ARTI FAM/MARGA ORANG MINAHASA dalam bahasa indonesia. (A) Abutan : pembersih . Adam : tenang . Akai : penjaga . Aling : pembawa . Andu : tempat bersenang . Anes : tawakal . Angkouw : keemasan . Anis : penghalau . Arina : tiang raja/tengah . Assa : pembuka jalan . Awui : senang,ceria. (B) Batas : pemutus . Bella : bala tentara . Bokau : bibit emas . Bolang : penangkap ikan . Boyoh : pendamai . (D) Damongilala : benteng pertahanan . Damopoli : jujur,adil . Datu : pemimpin . Datumbanua : kepala walak . Dayoh : karunia . Dengah : hakim . Dien : dihiasi . Dimpudus : otak cerdik . Dompis : pekerja ulet . Dondokambey : teguh . Donsu : jimat penolak . Doodoh : penggerak . Doringin : penari . Dotulong : pahlawan . Dungus : orang yang berkedudukan. (E) Egam : menjaga . Egeten : lonceng kecil . Elean : arah barat . Eman : dipercaya . Emor : lengkap . Endei : dekat . Ering : kurang besar. (G) Ganda : bambu besar . Gerungan : bunga2 ukiran . Giroth : pemutus . Gonibala : akal cerdik . Gosal : timbunan. (I) Ilat : menunggu . Imbar : yang dibuang . Item : hitam . (K) Kaat : penglihatan . Kaeng : sempit . Kainde : ditakuti . Kairupan : kekuatan . Kalalo : amat berani . Kalangi : dari langit . Kalempow : kawan baik . Kalengkongan : tepat berjatuhan . Kalesaran : pasar . Kalitow : tertinggi . Kaloh : teman karib . Kalumata : pedang perang . Kamagi : bunga hias . Kamu : berpegang teguh . Kandou : bintang pagi . Kapantouw : pembuat . Kaparang : jago ukir . Kapoh : pemuja . Kapoyos : dukun pijat . Karamoy : penunjuk . Karinda : teman serumah . karundeng : pengusut . Karwur : subur . Kasenda : kawan sehidangan . Katuuk : pemegang rahasia . Kaunang cerdik . Kawatu : teguh . Kawengian : bintang sore . Kawilarang : diatas terbuka . Kawung : tersusun ke atas . Kekung : pedang perisai . Kembuan : sumber . Kepel : penakluk . Kesek : sesak . Kewas : tumbuhan . Kilapong : batu kilat . Kindangen : yang di berkati . Kiroyan : pengelana . Koleangan : pemain . Kolibu : pekerja . Komaling : penghormat . Kontul : kerja sendiri . Kopalit : suka damai . Korah suka panas mentari . Korengkeng : penakluk . Korompis : hasil baik . Koropitan : penghukum . Kotambunan : penimbun . Kowaas : gemar barang antik . Kowombon : tahan uji . Kuhu : menampakkan . Kumaat : melihat . Kumaunang : penyelidik . Kumayas : membongkar . Kumendong : kumpul tenaga . Kumontong : lurus hati . Kumolontang : melompat keliling . Kusoy : cerdik. (L) Lalamentik : semut api . Laluyan : melintasi . Lombogia : paras jernih . Lampa : oleng . Lampus : tembus . Langi : tinggi . Langkai : dihormati . Lantang : berharga . Lantu : penentu . Laoh : manis . Lapian : teladan . Lasut : pemikir cerdas . Legi : tipis . Lembong : balas budi . Lengkey : dimuliakan . Lengkong : pendidik . Lensun : diharapkan . Lesar : halaman . Lewu : sendiri . Liando : penimbang . Limbat : berganti . Limpele : penurut . Lincewas : tumbuhan obat . Lintong : akar persoalan . Liogu : jernih . Litouw : tinggi . Liu : bijaksana . Loho : perindu . Lolomaulan : purnama . Lomboan : lempar ke atas . Londa : perahu . Lontaan : pembuka jalan . Lontoh : tinggi . Lumanau : perenang . Lumangkun : penyimpan rahasia . Lumatauw : berpengetahuan luas . Lumempow : melewati . Lumenta : terbit . Lumentut : bukti . Lumi : meminggir . Lumingkewas : tepat . Lumintang : menunggalkan . Lumoindong : melindungi . Lumowa : melewati . Luntungan memiliki jambul. (M) Maengkom : penakluk . Mailangkay : yang ditinggikan . Maindoka : cukup . Makaliwe : air mata . Makarawung : tinggi usaha . Makarawis : puncak gunung . Makatuuk : hidup sentosa . Makawulur : dihormati . Mamahit : dukun obat pahit . Mamangkey : pengangkat . Mamanua : pembuka negeri . Mamantouw : penubuat . Mamarimbing : pemberi kesuburan . Mambo : penetapan . Mamengko : pemberi teka-teki . Mamentu : pemberi rasa . Mamesah : pembuka rahasia . Mamuaya : pemberi . Mamuntu : mencapai puncak . Mamusung : penangkal . Manampiring : membuat jalan . Manaroinsong : sumber air . Manayang : pergi jauh . Mandagi : menghias bunga . Mandang : melambung tinggi . Mandey : pandai . Mangare : minta dibujuk . Manese : bertindak dahulu . Mangindaan : tahan uji . Mangkey : angkat . Mangowal : pemancung . Mangundap : berbahaya . Manimporok : ke puncak . Manopo : bersama raja (opo) . Manorek : mengganggu . Mantik : meneliti/menulis . Mantiri : pembuat benda halus . Mantoauw : nubuat . Manurip : menyisip . Manus : taruhan Tompunu : membuyarkan musuh . Tuera : perintah . Tulandi : pemecah batu . Tular : penasehat . Tulung : penolong . Tumanduk : pelindung . Tumbelaka : diberkati . Tumbuan : kaya raya . Tumengkol : penahan . Tumewu : melenyapkan . Tumilaar : yang dirindukan . Tumimomor : tempat baik . Tumiwa : ingatan . Tumundo : pembawa terang . Tumuju : tujuan . Tungka : terangkat . Turang : menopang . Turangan : berkelebihan . Tuyu : penunjuk . Tuyuwale : menuju rumah .
(U) Uguy : pembawa berkat . Ukus : kurang gemuk . Ulaan : ditakuti . Umbas : bersih . Umboh : penolak bahaya . Undap : sinar . Unsulangi : diatas .
(W) Waani : pahlawan . Wagei : tertarik . Wagiu : cantik . Wahon : semoga . Wakari : teman serumah . Wala : cahaya . Walalangi : cahaya dari langit . Walanda : cahaya berlalu . Waladow : cahaya siang . Walangitan : cahaya kilat . Walean : kompleks rumah . Walewangko : rumah besar . Walelang : rumah tinggi . Walintukan : taufan . Wangko : besar . Wantah : patokan . Wantania : patokan tetap . Watti : nubuat . Watung : timbul terus . Watupongoh : teguh . Waturandang : batu merah . Watuseke : berani . Wauran : cabut pilihan . Wawo : di ketinggian . Wawointana : cita2 tinggi . Waworuntu : di atas gunung . Weku : penasehat . Wenas : penyembuh . Wenur : persembahan . Weol : penasehat . Wilar : pembuka . Winerungan : menghiasi . Wokas : penyelidik . Wondal : jimat . Wongkar : membangun . Wonok : peruntuk . Worotikan : pancaran api . Wotulo : pembersih . Wowor : obat ternama . Wuisan : pengusir . Wulur : puncak . Wungow : bicara seenaknya . Wuntu : gunung . Wurangian : pemarah . Wuwungan : di atasan,atap.Mapaliey : menakuti musuh . Maramis : menggenapi . Marentek : tukang besi . Maringka : berkekuatan . Masie : tumbuhan obat . Masinambouw : tujuan pasti . Muntu : gunung . Mussu : penjaga setia . Matindas : ramping . Maukar : menjaga . Mawey : pembimbing . Mawikere : teladan . Mekel : lindungi . Memah : berbuat . Mengko : teka-teki . Mentang : pemutus . Mentu : rasa . Mesak : pendesak . Mewengkang : pembuka jalan . Mince : main . Mogot : penebus . Mokalu : bersaudara . Mokolensang : berdiam diri . Mokorimban : pemberani . Momongan : pemilik . Momor : persatuan . Momuat : pengurus jamuan . Mondigir : meratakan . Mondong : menyembunyikan . Mondoringin : meratakan jalan . Mongi : bertubuh kekar,kuat . Mongilala : pengusir musuh . Monginsidi : saksi,bukti . Mongkareng : membongkar . Mongkau : mencari emas . Moniaga : kebesaran . Moninca : ramai berbuah . Moningka : penambah tenaga . Moniung : menangis kecil . Mononimbar : suka memberi . Mononutu : pekerja tekun . Montolalu : pembagi tugas . Muaya : berani . Mumek : penyelidik . Mumu : simpanan cukup . Mundung : bernaung . (N) Nangka : diangkat . Nangoy : dipukul . Nayoan : diberi berkat . Nelwan : tempat terbang . Nender : gerakan . Ngangi : dihati . Ngantung : ditimbulkan . Ngayouw : dimajukan . Ngion : diperoleh . (O) Ogotan : kena dendam . Ogot : hakimi . Oley : suri teladan . Ombeng : berkelebihan . Ombu : cetakan rupa . Onsu : jimat . Ondang : pedang . Opit : jepitan . Oroh : perselisihan . Otay : bertawakal. (P) Paat : pengangkat .Paila : cukup besar . Pakasi : pemberian . Palangiten : sinar mentari . Palar : telapak tangan . Panelewen : dibenamkan . Palilingan : nasihat bijak . Palit : bekas luka . Panambunan : timbunan . Pandelaki : pemegang bibit . Pandey : pintar,pandai . Pangaila : berlebihan . Pangau : jauh kedalam . Pangemanan : dipercaya . Pangkerego : suara nyaring . Pangkey : diangkat . Pantonuwu : tegas . Pantouw : penolong,bijaksana . Parengkuan : kepala jimat . Paruntu : tempat ketinggian . Paseki : pengikat . Pasla : tepat tujuan . Pauner : tepat di tengah . Pele : jimat . Pelengkahu : emas tulen . Pepah : lemah lembut . Pesik : pancaran bara . Pinangkaan : tempat yang tinggi . Pinatik : ditulis . Pinontoan : menunggu . Pioh : cucu . Piri : satu semua,terikat . Pitoy : diikuti . Poli : tempat suci . Polii : dian,pelita . Polimpung : disanjung . Politon : gembira selalu . Poluakan : air berkumpul . Pomantouw : penubuat . Ponamon : pengasih . Pondaag : pendamai . Pongayouw : penghulu perang . Pongoh : padat berisi . Ponosingon : terbang . Pontoh : pendek . Pontororing : bercahaya . Posumah : pembagi . Pua : buah . Pungus : pengawas . Punuh : orang terdahulu . Purukan : berkedudukan . Pusung : penangkal serangan . Putong : penyelidik . (R) Raintung : daun bergerigi . Rambi : bunyi merdu . Rambing : bunyi suara merdu . Rambitan : tambahan bunyi . Rampen : kelebihan . Rampengan : limpah ruah . Rantung : terapung . Raranta : naik tangga . Rares : sehat . Ratag : terlepas . Ratulangi : jimat dari langit . Ratumbuisang : batu berbintik . Rau : sangat jauh . Rei : bebas marabahaya . Rembang : burung rawa . Rembet : teguh . Rempas : memasak . Rengkuan : ditunduki . Rengkung : dihormati . Repi : ahli pikir . Rindo-Rindo : suara gemuruh . Rogi : banyak bicara . Rolos : kepala . Rompas : penyimpan rahasia . Rompis : pekerja tekun . Rondonuwu : lembut tutur kata . Rori : dihormati . Rorimpandey : sempurna . Roring : kemuliaan . Ruaw : bulan purnama . Rumagit : menyambar . Rumambi : menyembunyikan . Rumampen : jadi satu . Rumayar : mengibarkan . Rumende : mendekati . Rumincap : baik hati . Rumokoy : membangunkan . Rumpesak : kedudukan . Runturambi : kehormatan (S) Salangka : benda persembahan . Sambuaga : bunga kayu cempaka . Sangkaeng : paras kecil . Sarayar : buka jemuran . Sariowan : pelancong . Sarundayang : pengiring . Seke : perorangan . Seko : sentakan . Sembung : bunga . Senduk : senang . Sengke : guling . Sepang : cabang jalan . Sigar : kaya . Simbar : terbuang . Sinaulan : penasehat . Singal : perintang musuh . Singko : dibatasi . Siwu : penghancur musuh . Siwi : siulan . Solang : pedang . Somba : pelindung . Sondakh : pengawas . Soputan : letusan . Sorongan : bergeser . Suak : kepala . Sualang : karunia . Suatan : pengharapan . Sumakul : menewaskan . Sumangkut : terikat . Sumanti : gemerincing . Sumarauw : pendidik . Sumendap : menyinari . Sumilat : mengangkat . Sumolang : main pedang . Sumual : memiliki kelebihan . Suoth : puas . Supit : menjepit musuh . Suwu : serbu . (T) Tairas : terangkat . Talumepa : berjalan di darat . Talumewo : perusak . Tambahani : bersih . Tambalean : menuju barat . Tambarici : dibelakang . Tambayong : gemar kekayaan . Tambengi : amat cepat . Tambingon : keliling . Tamboto : memghias kepala . Tambuwun : menandingi . Tamon : disayangi . Tampanguma : bunga mekar . Tampemawa : ke lembah . Tampi : setia . tampinongkol : suka berkelahi . Tandayu : pemuji . Tangka : amat tinggi . Tangkere : teladan . Tangkudung : perisai pelindung . Tanor : tambur . Tanos : teratur . Taroreh : diangkat . Tawas : penawar . Tendean : tempat berpijak . Terok : pedagang keliling . Tindas : berkurang . Tikoalu : penakluk . Tilaar : kerinduan . Timbuleng : pemikul . Tinangon : terangkat . Tindengan : pemalu . Tintingon : meninggi . Tirayoh : senang dihormati . Tiwa : naik puncak . Togas : pantang surut . Tololiu : penghambat .Tombeng : cepat sekali . Tombokan : berkelebihan . Tompodung : dijunjung